Psalm 71: Van jong naar oud, van oud naar jong

In mei 2022 verschijnt bij het Liedboek een nieuwe, aanvullende bundeling met nog zo’n 100 nieuwe varianten bij de 150 Psalmen onder de titel ‘Psalmen anders‘. Soms is het een vrij letterlijke weergave van de psalm in nieuwere taal, soms een nieuwe berijming op de bekende melodie. In deze blog vertelt dichter Margryt Poortstra hoe zij aan de slag ging met psalm 71.

God, u onderwees mij van jongs af aan,
en steeds nog vertel ik uw wonderen.

Nu ik oud en grijs ben,
verlaat mij niet, o God,
zodat ik het nageslacht, elk nieuw kind,
kan verhalen van de macht van uw arm.

Psalm 71,17-18

Bij het lezen van de onberijmde psalm 71 dacht ik allereerst aan de tekst die ik ooit schreef voor de Friese bundel Hertslach:

Hieltyd âlde wurden om wer troch te jaan,
al mar nije minsken om it wurd te dwaan.
Dûnsje mei de wurden, sjong se no mar bliid.
Kom mar yn ‘e rige, rige troch de tiid.

Een beetje lastig om op te nemen in een Nederlandstalige bundel, maar voor mij het uitgangspunt om met psalm 71 aan de slag te gaan.

De dichter van de psalm is iemand op leeftijd. Hij/zij voelt dat de jaren gaan tellen en smeekt God ook nu nabij te zijn, te blijven. Bede en lofzang, zoals in veel andere psalmen, maar met specifieke verwijzingen naar de kindertijd en de ouderdom. Van de wieg tot het graf, maar daar nog overheen. De dichter verbindt de geslachten, er vormt zich een rij van gelovigen door de tijd: ‘van jongs af vertrouw ik op U’(vers 5b)  en ‘zodat ik elk nieuw kind kan verhalen van de macht van uw arm’ (vers 18b).

Dansen met de woorden. Ik zie het voor me. De kinderen komen uit de nevendienst en nodigen ouderen uit samen met hen naar voren te komen, de gangpaden in, om te zingen en te dansen:

Rimpelvel en kinderhand, allemaal in één verband.
Traag als stroop of watervlug, huppelbenen, stijve rug,
kind of kraai, het maakt niet uit, babyface of rare snuit,
gladgeschoren, grijs van baard, jonge gast of ouwe taart,
rap of slang*, antieke taal, allemaal in één verhaal.

Refrein:
We horen erbij, nog maar net of heel lang,
en houden hier samen ’t verhaal aan de gang.
Zing mee met een frisse of krakende stem:
wij loven Hem, wij loven Hem, wij loven Hem.

Eigenwijs of twijfelaar, toch zijn wij hier bij elkaar.
Alleskunner, wilde roos, lachebek of bolleboos,
nummer één of poedelprijs, allemaal zijn wij op reis.
Jong belegen, oud van ziel, onverschrokken, instabiel,
iedereen, dat is zo fijn, mag er bij de Ene zijn.

*Uitspraak rep of sleng!

Clara Rullmann maakte er een aanstekelijke melodie bij.

Toch blijft na dit vrolijke lied bij mij het gevoel hangen dat ik hiermee een beetje over de klacht, de smeekbede en het vertrouwen van de oude dichter heen wals.
Het resulteert in psalm 71b, waarbij ik me kan voorstellen dat deze past in bijvoorbeeld een verpleeghuisviering of een weeksluiting.

Mijn leven lang was Jij mijn hoeder,
nu knaagt de twijfel aan mijn ziel.
Jij was mijn vader en mijn moeder,
Jij was er altijd als ik viel.
Nu sleep ik mij soms door de dagen,
met moeite kom ik door de tijd.
Ik voel me broos en lamgeslagen.
Bied mij ook nu jouw veiligheid.

Mijn grijsheid is tot grauw verworden,
en schor mijn stem van bang geklaag.
Jij roept me troostend tot de orde:
nabij ben Jij tot aan vandaag.
Hoe zou Jij mij zomaar vergeten,
Jij, Ene, die mij altijd droeg?
Nog zul Jij, Rots, mijn houvast heten.
Jouw Naam is mij aan ’t eind genoeg.

Nu wil ik van je trouw verhalen
aan iedereen die na mij komt.
Ik zing het uit in alle talen,
zodat de klank van ’t kwaad verstomt.
Jij was er in mijn kinderjaren
en hielp me door verdriet en pijn.
Ook nu mag ik je kracht ervaren.
Jij hebt gezegd: Ik zal er zijn.

Op de – voor ouderen – bekende melodie van ‘Er is uit ’s werelds duist’re wolken…’

Margryt Poortstra

U kunt psalm 71a uit Psalmen Anders hier alvast inzien. Ook kunt u de proefbundel bestellen met 10 van de nieuwe Psalmen. Lees hieronder meer over Psalmen Anders!

Psalmen Anders

Toen het Liedboek in 2013 af was, was het nog niet klaar. Van 2018-2021 ging een nieuwe redactie verder. Steeds las deze de bijbelse psalmen met twee vragen: bieden de versies in het Liedboek genoeg, en zo nee, wat voor vorm zou passend zijn, voor deze tekst en deze inhoud?

Elke generatie staat voor de uitdaging de oude psalmen nieuw te laten spreken. De eeuwen door verschijnen nieuwe vormen, en zakken oude weg. De tekst van de bijbel blijft staan – daar kan je altijd weer op terugvallen. Voor de muzikale vorm, om te zingen, om te leven, om een eerste keer het hart van een kind of een volwassene te raken, blijven schrijvers en musici zoeken naar nieuwe vormen.

In mei van dit jaar verschijnt een aanvulling bij de psalmen in het liedboek, met 104 nieuwe nummers. Ruim 60 daarvan zijn ‘zeldzame’, zelden gezongen psalmen. Soms is het een vrij letterlijke weergave van de psalm in nieuwere taal, soms een nieuwe berijming op de bekende melodie. Vaker zijn het ‘woorden die raken’, gedachten, eerder een ‘lied bij de psalm’, zoals ook Luther dat al deed, met die vaste burcht.

Om alvast aan deze nieuwe Psalmen te proeven is er een proefbundeltje samengesteld. Deze kunt u kosteloos aanvragen via www.liedboek.nl.

Meer informatie is ook te vinden op www.kerklied.net/ontwikkelingen/